Als kind had ik een hekel aan sport en bewegen. Ik haatte de gymlessen op school, ging liever met de bus dan met de fiets en zat (daardoor?) nooit echt lekker in mijn vel. Mijn benen had ik om mijn brein naar school, naar de universiteit en naar de bibliotheek te brengen. Daar leefde ik voor, met mijn neus in de boeken. Mijn wereld speelde zich af in mijn hoofd: de letteren, verhalen, dromen, theorieën, filosofieën en nieuwe inzichten..
Gebouwd om te bewegen
Toen ik zwanger werd en een kind kreeg, kwam ik er achter dat er meer was dan mijn hoofd. Mijn lichaam nam het tijdens de bevalling over en zorgde ervoor dat er een baby ‘delivered’ werd. Er was echter iets aan de hand met de baby, mijn zoon Koen werd geboren met een open ruggetje. Spina bifida, ja, ik had er wel eens van gehoord, zei ik tegen de artsen in het ziekenhuis na de diagnose. Maar wat het precies inhield? Geen idee. Artsen vertelden dat Koen niet zou kunnen staan en lopen. Ik dacht: heck, dan wordt hij toch een neurochirurg in een rolstoel? Ik was nog steeds overtuigd dat lichaam en geest 2 verschillende, losstaande dingen waren. Maar Koen groeide en ik kwam tot inzicht dat de mens gebouwd is om te bewegen: de echte reden dat we hersenen hebben.
Specifieker: om ergens naartoe te bewegen waar het eten beter is. Daniel Wolpert vertelt erover in zijn TED-Talk. Evolutionair gezien dicteren de bacteriën in onze darmen onze hersenen om in beweging te komen om elders naar beter en gezonder voedsel te zoeken. De mens is bovendien de enige diersoort die voedsel bewerkt door het te koken en te bakken met vuur. Vlees en ander gekookt voedsel leveren veel meer energie op dan het rauwe dieet van andere diersoorten.
Mensen hebben relatief kleine hersens ten opzichte van andere primaten, maar ze nemen wel 25% van ons totale energieverbruik in beslag, veel meer dan bij andere primaten. Door ons hoogrendementdieet werden we gewoonweg slimmer. We konden onze omgeving gaan manipuleren, met gereedschap om leren gaan en hulpmiddelen gaan gebruiken om onze geringe spierkracht mee te compenseren. En we ontwikkelden een bewustzijn.
Terug naar Koen en zijn aangeboren onvermogen om in beweging te komen. Een groot aantal complicaties bij spina bifida zijn het gevolg van niet kunnen staan en lopen en hebben dus niet eens zoveel met de open rug te maken. Voorbeelden genoeg: Koen heeft al 3 beenbreuken gehad in 2 jaar tijd. Omdat hij niet kan lopen en rennen blijven de botten van zijn benen broos. Alleen door druk worden die namelijk sterk, daar kunnen geen calciumpillen tegenop. En doordat hij niet loopt, verkorten zijn spieren in heupen, knieën en enkels (bij gebrek aan regelmatige strekking), waardoor deze altijd gebogen blijven, ook in totale ontspanning. Lastig bij aan- en uitkleden. Om toch zijn benen te strekken heeft Koen een ligorthese in bed, anders groeit hij helemaal scheef. Hij kan zich niet zelf omdraaien in bed.
Daarnaast heeft Koen door de slecht aangelegde ruggenwervels geen goede zitbalans, waardoor er ernstige scoliose (een verkromde ruggengraat) is ontstaan, eigenlijk omdat hij alleen máár zit. Daar wordt hij binnenkort aan geopereerd, om te voorkomen dat zijn longen en andere ingewanden in de verdrukking komen. Omdat Koen niet kan lopen is de bloedsomloop in zijn benen erg slecht, daarom zijn Koens benen en voeten altijd koud. En omdat hij niets voelt krijgt hij snel drukplekken (decubitus) van zijn schoenen. Deze wonden genezen extreem langzaam, niet alleen doordat de bloedsomloop slecht is, maar ook omdat hij zijn benen niet kan bewegen. Het niet kunnen bewegen geeft allerlei problemen in ons menselijk lichaam dat gebouwd is om te bewegen.
Zorgplicht
Het waren uiteindelijk Koen en zijn handicap die mij uit mijn hoofd haalden en bewust maakten van de zorgplicht voor mijn eigen lichaam. Als ik het niet doe, doet niemand het. Sindsdien doe ik krachttraining om mijn rug sterk te houden (Koen weegt nu 30 kg) en yoga om het contact tussen mijn hoofd en mijn lichaam te onderhouden. En als ik ergens ben zonder Koen, hoef ik geen lift op te zoeken, maar ga ik lekker met de trap. Niet omdat het moet, maar gewoon omdat ik dat kan!
