26 juni 2023 is polikliniek Rijnstate Elst geopend. Ze claimen het eerste klimaatneutrale ziekenhuis in Europa te zijn en daarmee future proof. Hartstikke mooi natuurlijk, maar is dit nieuwe ziekenhuis ook het meest toegankelijke ziekenhuis voor patiënten in Europa? Een nieuw gebouw op een nieuwe locatie biedt een uitgelezen kans om het VN-Verdrag Handicap te implementeren en een ziekenhuis te realiseren dat daadwerkelijk door iedere patiënt zelfstandig op voet van gelijkwaardigheid bezocht kan worden...
Aanmeldzuilen, digitale schermen en vrijwilligers
Ik kom af en toe in Rijnstate Elst – alleen of met mijn moeder die slechtziend is. Een van de eerste dingen die opvallen als je door draaideur – die een vertragingsknop heeft - binnenkomt zijn de aanmeldzuilen, schermen en vrijwilligers. Geen balie meer waar je je moet melden maar een aanmeldzuil waar je je staande – je kunt er niet bij zitten – moet aanmelden met je identiteitsbewijs. Het doet me denken aan inchecken voor een vliegreis. Nadat je identiteitsbewijs gescand is, krijg je een ticket met afspraak, QR-code en routebeschrijving.
Als het nodig is, kunnen vrijwilligers in de hal je helpen met het aanmeldproces bij de zuilen en je instructies geven voor het bereiken van je bestemming. Ze lopen niet met je mee. Als je op je bestemming bent gearriveerd, moet je je ticket scannen bij een nieuwe aanmeldzuil die aangeeft in welke wachtruimte je moet plaatsnemen of je krijgt een code. Deze code verschijnt op een digitaal scherm in de wachtruimte. Als je bijna aan de beurt bent, verschijnt op het scherm achter jouw code de kamer waar je je moet melden voor je afspraak.
Tot zover de algemene incheck-procedure bij Rijnstate Elst.
Oogkliniek Rijnstate Elst
Als je ergens verwacht dat het toegankelijk is voor slechtzienden dan is dat wel de Oogkliniek. Bij de Oogkliniek kom je niet als je slechts een bril nodig hebt, maar als je een oogziekte hebt of symptomen die kunnen duiden op een invaliderende oogziekte. In Rijnstate Elst is de Oogkliniek gevestigd op de tweede verdieping, genaamd Kers 2, bereikbaar met lift B. Waar je lift B kunt vinden is niet meteen duidelijk voor zienden, laat staan voor ernstig slechtzienden. Er zijn geen blinde geleide lijnen in het gebouw te bekennen en het bordje voor lift B is pas zichtbaar als je bijna bij de genoemde lift bent. Lift B vind je linksachter in het gebouw.
De wegwijzers aan het plafond hebben een normale letter- en cijfergrootte en ik zie geen braille tekst bij de liftknoppen of ergens anders. Als je lift B uitkomt moet je een scherpe bocht naar rechts maken om je QR-code verkregen bij een zuil in de ontvangsthal te scannen bij de aanmeldzuil van de Oogkliniek. Je mist gemakkelijk deze zuil, als je niet direct naar rechts kijkt als je lift B uitstapt.
Na scannen van de QR-code geeft de Oogkliniek zuil aan in welke wachtruimte je moet plaatsnemen. Mijn moeder kan de tekst op de zuil niet goed zien.
Tegenover de zuil, aan de linkerkant als je lift B verlaat, bevindt zich een naamloze desk waarachter ziekenhuispersoneel zwijgend aan het werk is. Ze kijken niet op en groeten niet als ik met mijn moeder langs loop op weg naar de toegewezen wachtruimte.
Op de Oogafdeling hebben de wegwijzers dezelfde lettergrootte als beneden in de hal. Bezoekers met een goed zicht kunnen die lezen, maar slechtzienden niet per se.
Lopend langs de wachtruimtes van de Oogkliniek valt op dat vrijwel elke patiënt vergezeld wordt door een partner, familielid of vriend(in). Als je aan de beurt bent wordt de achternaam van de patiënt geroepen door assistent of arts. Dat is fijn voor de patiënten die het scherm met informatie in de wachtruimtes niet kunnen lezen én een goed gehoor hebben. Uit de gesprekken om me heen in de wachtruimtes maak ik op dat, inderdaad, de meeste patiënten de tekst op de grote digitale schermen niet (volledig) kunnen lezen. Bezoekers vinden de schermen wel mooi.
Als mijn moeder’s naam geroepen wordt en we ons melden in de behandelkamer, lijkt de arts even in de war: Wie is nu de patiënt? De vrouw die met hulpmiddelen loopt of de oudere dame waar je niets aan ziet?
Ten slotte zijn alle papieren die je krijgt naar aanleiding van het consult niet afgestemd op blinden- of slechtzienden. Het is zwarte tekst op wit papier in een standaard lettertype en -grootte.
Zou het niet mooi zijn als slechtziende patiënten zelfstandiger hun weg kunnen vinden naar hun afspraak met oogarts of technisch oogheelkundig assistent en de gegeven informatie ook na afloop nog eens kunnen doorlopen?
Aanspreken op gebrekkige toegankelijkheid voor slechtzienden
Ik zie wel mogelijkheden voor verbetering en kaart de afwezigheid van aanpassingen voor blinden- en slechtzienden aan bij de balie van de Oogkliniek als ik een controleafspraak maak voor mijn moeder. De baliemedewerker beaamt dat de oogkliniek niet speciaal toegankelijk is gemaakt voor slechtziende patiënten: “Je weet nooit waar de architect mee komt”, is de reactie.
Kennelijk is toegankelijkheid onvoldoende opgenomen in het Programma van Eisen bij de bouw van het Ziekenhuis, maar dat zeg ik niet hardop. Ik geef wat suggesties om de toegankelijkheid voor slechtzienden in de kliniek te verbeteren, de medewerker zegt toe er een melding van te maken. En voegt eraan toe: ‘Er zijn altijd vrijwilligers in de hal om te helpen’’.
Ik denk niet dat ze bij Rijnstate Elst grondig kennis hebben genomen van het VN-Verdrag Handicap en ik betwijfel ook of de toegankelijkheid voor slechtzienden in de nabij toekomst groter wordt.
