Schoenen beschermen je voeten, zijn een mode-item en brengen je waar je wezen moet. Orthopedische schoenen zijn net even anders. Het zijn hulpmiddelen die gebruikers nodig hebben om te kunnen lopen of om geen (pijn)klachten te ontwikkelen. Orthopedische schoenen kun je niet in de winkel kopen, ze worden aangemeten door een orthopedische schoenmaker op verwijzing van een arts en vergoed door de zorgverzekeraar. De sterke regulering van orthopedisch schoeisel maakt het belangrijk te weten waar je op moet letten als drager van orthopedische schoenen. Karen Mogendorff die al bijna 30 jaar onafgebroken loopt op orthopedische schoenen deelt haar ervaringen en geeft tips.
Hoe werkt het? Indicatie en sturing door arts en ziekenhuis
Een indicatie voor orthopedische schoenen krijg je via de (revalidatie)arts. De arts bepaalt waar de orthopedische schoenen precies aan moeten voldoen (eventueel in samenspraak met de schoenmaker). Na vaststelling van de eisen neemt de orthopedische schoenmaker het over. Meestal is die verbonden aan hetzelfde ziekenhuis als je arts. De orthopedisch schoenmaker zorgt voor de productie en – wanneer relevant – de aanpassing van de schoen. Bij een eerste paar worden afdrukken gemaakt en daarna proefschoenen, voordat de daadwerkelijke schoenen worden gemaakt. Bij vervolgparen worden in beginsel geen afdrukken gemaakt. Orthopedische schoenen worden meestal als hulpmiddelen vergoed door de basiszorgverzekering. Lees hier verder over hoe dit precies is geregeldOrthopedische schoenen
Tiener
Toen ik in 1993 als tiener orthopedische schoenen kreeg aangemeten, kreeg ik met de beschreven gang van zaken te maken. Ik ging in zee met de orthopedisch schoenmaker met wie mijn toenmalige revalidatiearts samenwerkte. Ik wist destijds niet dat je in principe zelf kunt kiezen welke orthopedische schoenmaker jouw schoenen maakt. Dat ik vrije keuze had werd mij niet verteld. Ergens ook wel begrijpelijk (maar niet aanvaardbaar!); het is voor een ziekenhuis bewerkelijker als patiënten allemaal een andere orthopedische schoenmaker hebben. Op zich is er ook niks mis mee om met de schoenmaker verbonden aan het ziekenhuis te werken, maar het is goed om te weten dat dat niet verplicht is. De ervaring leert dat de keuzes die je kan maken nogal kunnen verschillen per orthopedisch schoenmaker en bovendien kunnen veranderen in de loop der tijd.
Aanpassing van vergoedingstermijn mogelijk in samenspraak met de arts
Volgens de verzekeringsvoorwaarden kon ik iedere 18 maanden een nieuw paar schoenen aanvragen na de eerste twee paar (check voor de precieze termijn je huidige verzekeringsvoorwaarden). Je hebt recht op 2 paar functionerende schoenen. Als peildatum voor een nieuw paar geldt de afleveringsdatum van het laatste afgeleverde paar. Dat betekent in de praktijk dat als er vertraging zit in de productie of levering van je schoenen, de datum dat je een nieuw paar kan aanvragen mee opschuift. Ten minste, als je hier niet alert op bent. Niet benutten van het recht op een vervangingspaar, kun je later niet inhalen. Ik ben er, sinds ik een keer ‘te laat’ schoenen heb aangevraagd, alert op om op tijd de schoenaanvraagprocedure te starten. Het hele proces duurt in de praktijk al snel 3 maanden, maar het kan ook langer zijn.
Verder kan het nodig zijn de aanvraagtermijn op medische gronden aan te passen. Ik heb zelf jarenlang onnodig met pijn gelopen, omdat ik niet wist dat de vergoedingstermijn aangepast kon worden als mijn schoenen te snel hun werking verloren. Mijn revalidatiearts heeft geholpen bij de aanpassing van de vergoedingstermijn. Tegenwoordig krijg ik iedere 12 maanden een vervangingspaar vergoed op medische indicatie. Andere termijnen zijn ook mogelijk mits je het kunt onderbouwen.
Nut van en keus in orthopedische schoenen is veranderlijk en vraagt om alertheid
Als tiener was ik niet blij dat ik weer op orthopedische schoenen moest gaan lopen. In de jaren 80 had ik als klein meisje superlelijke orthopedische schoenen gehad met beugels die je alleen kon krijgen in bruin en donkerblauw. Erger nog, ze deden pijn en hielpen me niet merkbaar. Op een gegeven heb ik geweigerd ze nog te dragen. Voortaan droeg ik stevige jongensschoenen uit de winkel.
Toen ik er als tiener na een achillespeesverlenging weer aan de orthopedische schoen moest als onderdeel van mijn revalidatie, kon ik bij de orthopedische schoenmaker kiezen uit standaardmodellen of zelf aangeven wat ik wilde hebben. Eis was wel dat de schoen voldeed aan de voorwaarden opgesteld door de revalidatiearts. En die voorwaarden beperkten behoorlijk mijn keuzevrijheid: het eerste decennium liep ik niet alleen op orthopedische schoenen maar moest ik ook aan mijn rechterbeen een athrodese koker dragen tot aan mijn knie. Om die reden koos ik de eerste jaren meestal voor hoge laarzen (zie afbeelding laarzen met athrodese koker rechts.)
In de loop der jaren leidde die athrodese koker tot steeds meer problemen aan mijn voet en been, waardoor uiteindelijk de revalidatiearts ermee akkoord ging dat de eisen aan mijn orthopedische schoenen werden aangepast. Dat was een langdurig proces, maar tegenwoordig loop ik al jarenlang op orthopedische schoenen met alleen enkelkappen.
In der loop der jaren heb ik verschillende orthopedische schoenmakers gehad omdat ik, of ging verhuizen, of omdat mijn orthopedische schoenmaker failliet ging en/of overgenomen werd. Faillissement of overname kan nogal van invloed zijn op de vrijheid in schoenkeuze zoals mijn ervaring laat zien.
Van gepersonaliseerde schoenen naar standaard schoenen na faillissement en overname
Een paar jaar terug kreeg ik een orthopedische schoentechnicus toegewezen die het leuk vond om orthopedische schoenen te personaliseren. Voor mij heeft deze schoentechnicus een paar gemaakt met aan de zijkant een afbeelding van één siamees, en het jaar daarop één paar met een Gekko op de zijkant (zie foto met afbeelding van schoen met Gekko).
De groene veters en schoenlichtjes heb ik er zelf bijgekocht. Een Gekko is trouwens een symbool van flexibiliteit.
Helaas ging vorig jaar het bedrijf waarvoor deze creatieve orthopedische schoenmaker werkte failliet en werd het overgenomen door een ander bedrijf. Zonder dat ik daarover werd geïnformeerd (ze zeiden achteraf dat ze mijn e-mailadres niet hadden).
Toen ik op mijn eerste afspraak kwam voor een nieuw vervangingspaar bij mijn schoentechnicus die nu werkte voor het nieuwe bedrijf, kreeg ik te horen dat ze mijn schoenen niet meer kon laten personaliseren. Ik mocht alleen een model kiezen uit het modellenboek. En ik kon nog maar kiezen uit drie kleuren: zwart, bruin en klinisch wit. Ik voelde me hierdoor overvallen. Ter voorbereiding op de afspraak had ik afbeeldingen uitgezocht die ter inspiratie dienden voor het fabriceren van een nieuw gepersonaliseerd vervangingspaar, maar daar keek ze deze keer niet eens naar.
Een andere beleidswijziging was dat er niet meer standaard proefschoenen gemaakt werden. Het uitgekozen model werd nu in principe direct geproduceerd conform de medische eisen waaraan de schoenen moeten voldoen. Eerder had ik slechte ervaringen gehad met het overslaan van de proefschoenenfase, dus ik kon goed beargumenteren waarom proefschoenen wel nodig waren. De proefschoenen werden gemaakt, maar desondanks mislukte het vervangingspaar. Vermoedelijk vanwege miscommunicatie tussen orthopedische schoenmaker en schoenproducent. Vervelend, maar gelukkig heb je wel garantie op de schoenen.
Op moment van schrijven wordt er een nieuw vervangingspaar geproduceerd met aanpassingen waar ik hopelijk wel op kan lopen.
