Bij het indelen van de tuin is het belangrijk allereerst na te denken over wie er gaan werken in de tuin en aan welke eisen de indeling moet voldoen. Ben je de enige die in de tuin gaat werken, hoef je alleen met je eigen (on) mogelijkheden rekening te houden. Werken ook anderen in je tuin, houd dan ook rekening met hen.
Denk vooral ook in de toekomst. Een tuin maak je immers niet voor één seizoen. Veel tips over het indelen van een aangepaste tuin vind je in het Werkboek Gemakstuinieren, te bestellen bij de van Swietentuin. De Van Swietentuin is een inspiratietuin voor aangepast tuinieren in Frederiksoord. Bezoekers kunnen daar zelf ervaring opdoen met tuinieren zonder drempels, een aangepaste tuinindeling en aangepast tuingereedschap. Een aanrader!
Hoe breed moet het tuinpad zijn?
Voor lopers is een breedte van 60 cm in principe voldoende. Voor een loper met één stok ga je uit van 70 cm, en als je twee stokken gebruikt van 90 cm. Richt je de tuin in voor iemand die beperkt loopt, denk dan ook aan genoeg plekken om te kunnen zitten. Behoefte aan een zitje of knielkruk tijdens het tuinieren bepaalt ook de gewenste breedte van het pad. Kijk daarvoor naar de afmetingen in de tabel over knielend en zittend werken. Ga je vanuit je rolstoel in de tuin werken, dan zal het pad ten minste 90 cm breed moeten zijn. Bepaal waar je met de rolstoel wilt kunnen keren, en of het nodig is dat rolstoelers elkaar kunnen passeren. Ben je slechtziend is een kleine opstaande rand naast het pad handig. Dat opstaande randje is voor de rolstoelers ook weer handig; het helpt te voorkomen dat de planten beschadigen of dat je met je rolstoel of rollator in de border wegzakt. Als jij of anderen die in de tuin werken slecht kunnen zien, zijn markeringen nodig, vooral als er hoogteverschillen zijn.
Ondergrond voor de paden
Verharde paden zijn fijn voor tuiniers die niet zo soepel en gebruik maken van een stok of rollator en natuurlijk ook als je met een rolstoel in de tuin gaat werken. Maar het beperkt je mogelijkheden als je de moestuin wilt laten ploegen of frezen. Om (laten) spitten is een alternatief. Bij het werken met plantenbakken-op-hoogte speelt dit geen rol. Kies dan zeker voor verharde paden. Zorg wel dat de paden ook bij nat weer niet glad worden! Zorg ook dat paden niet verzakken, waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan.
Om de verharde ondergrond netjes op zijn plaats te houden is een randopsluiting nodig. Anders moeten om de paar maanden de tegels horizontaal gelegd worden. Woelmuizen vinden het namelijk heerlijk om tunnels te maken onder een verhard pad. Heb je veel last van moelmuizen, kun je piepers in de grond steken, ze houden niet van het piepend geluid en vertrekken.
Tuinieren in de volle grond of op hoogte
De ideale breedte van borders in de volle grond hangt af van wat je in die border wil laten groeien. Ook voor het planten, zaaien en onderhoud is de breedte van belang. Is de border van één kant te bewerken? Maak deze dan niet dieper dan 100 cm, dan kunnen zowel rollers als lopers er goed bij met gereedschap met een lange steel. Als de border vanaf twee kanten bereikbaar is, kan deze maximaal 200 cm worden. Toch zijn de borders van 100 en 200 cm voor het planten en zaaien aan de brede kant. Kies daarom, met name bij het verbouwen van groenten, voor een border van 60 à 70 cm. Dat is voldoende voor twee rijen gewassen.
Bij het telen in hoge bakken is de breedte van de border opnieuw belangrijk. Ga uit van maximaal 60 cm bij benadering van één kant en 120 cm bij benadering van beide kanten. Als je zittend werkt of alleen zijdelings kunt werken, dan is een maximale breedte van 50 cm aan te bevelen. De hoogte van de bak wordt bepaald door de werkhouding van de tuinier. Voor lopers houd je een hoogte van 90 à 100 cm aan. Ga voor zittend tuinieren uit van maximaal 60 cm. In een privétuin kies je natuurlijk voor mooie op maat gemaakte plantenbakken. Naast de genoemde hoogtes en breedtes zijn de volgende zaken ook belangrijk:
- Kun je zittend in je rolstoel (deels) met je benen onder de plantenbak komen?
- Is er ruimte voor je voeten als je staand tuiniert?
- Hoe is de indraai met rolstoel tussen de poten van de bakken?
- Hoe diep moet je plantenbak zijn om de planten goed te laten groeien? Voor zittende tuiniers is die beperkt en zal dat dus ook de keuze voor de planten bepalen!
- Het water geven en de afwatering luistert nauwer bij plantenbakken dan bij tuinieren in de volle grond. Voorkom natte knieën door een goed geplaatste afwatering.
- Ga je voor automatische bevloeiing of doe je dat met de hand?
- Voor met de hand bevloeien is het handig om meerdere punten te maken waar je water vanaf kunt tappen, of een haspel hebt zitten.
- Waar laat je het onkruid tijdens het wieden?
- Waar kun je je tuingereedschap neerleggen of ophangen?
- Waar laat je als stokloper je stok(ken)?
- Moet je kunnen steunen op de bakken?
- Is het materiaal glad genoeg? Denk bijvoorbeeld aan het risico op splinters in je onderarmen als de bakken van hout zijn.
- Zijn er handgrepen nodig als je op wilt staan? Of om je evenwicht te houden bij het staand werken?
- Is er en stastoel nodig? En zo ja, is daar ruimte voor?
Klimmers of een plantmuur?
Klimmende planten langs bamboestokken, leidraden of betongaas bieden een groot voordeel als je zittend tuiniert. Maar natuurlijk ook als je moeilijk bukt. De grond onder de klimmers kun je met verlengd gereedschap goed schoonhouden. Je kunt al snel op eigen hoogte oogsten, als je de juiste rassen kiest. Of laat de te hoog groeiende bonen gewoon hangen om aan het eind van het seizoen alles naar beneden te trekken en de gedroogde bonen te oogsten. Ook kun je denken aan een plantmuur. Bij deze is de bevloeiing wel een extra punt van aandacht.
Welk tuinmeubilair kies je?
Bij een tuin zonder drempels hoort ook aangepast tuinmeubilair. Er zijn bijvoorbeeld picknickbanken die twee rolstoelplaatsen hebben. Bij de keuze voor tuinstoelen is de zithoogte en het comfort natuurlijk belangrijk. En vraag je ook af of het meubilair voldoende stabiel is als je er op wilt steunen bij het opstaan en gaan zitten.
Meer tips
Meer tips vind je op de website Natuur zonder drempels Wel erg gedateerd, maar daar kun je een oud boekje inzien met veel tips, die wel handig kunnen zijn. Of word lid van de Facebook groep Toegankelijk tuinieren en deel met andere tuiniers tips over tuinieren als je een beperking hebt. je moet wel lid worden voor je het in kunt zien en kunt meedoen. Deze groep is echt bedoeld voor mensen met een beperking, die graag tuinieren. En hun ervaringen willen delen. Er staan preachtige voorbeelden, je krijgt er gelijk zin in om aan de slag te gaan.
