Handig Helpend Huis

In de volgende filmpjes en zie je hoe je op verschillende manieren met omgevingsbesturing de apparaten in je huis kunt laten doen wat jij graag wilt. En mijmer erover hoe dat ook jouw leven kan veranderen. 

We zouden Scouters niet zijn als we in deze Keuzehulp niet ook een aantal andere merken en ook hele andere oplossingen langs laten komen om een Handig Helpend Huis te maken. We hebben zeker niet de illussie compleet te zijn. En nodigen jou dan ook graag uit om jouw ervaringen met ons te delen. Dit is zo'n boeiend onderwerp en kan zo van invloed zijn op wat jij zelf kan. En zoals al gezegd, de ontwikkelingen gaan snel. Stuur jouw ervaring naar de redactie van Scouters

Licht op tijd aan, lang genoeg aanblijven, dus liefst sensor-bereik of tijdsduur instelbaar. Dat kan met veel merken via een hub of app in combinatie met slimme stekkers. Dat klinkt ingewikkeld, maar valt als je je er even in verdiept wel mee. Let wel goed op, heb je huisdieren, dan voldoen niet alle merken. Soms helpt het ook als je de sensor op zijn kop op heuphoogte hangt, dan ziet hij de kat niet, maar mensen wel.

Schakelaars en stekkers

Er zijn heel veel merken slimme stekkers waarmee je muziek apparatuur, verlichting en in principe alle elektrische apparatuur instelbaar kunt maken met een App of Hub. De instellingen kun je uiteraard zelf kiezen en op jouw persoonlijke wensen inregelen. Ook kun je via een spraak assistent zoals Amazon’s Alexa en Google’s Nest al je lampen of muziek spraakgestuurd maken. En werkt spraakbesturing niet voor jou, dan zijn er ook bedrijven, die de omgevingsbesturing middels oogbesturing aanbieden, kijk maar eens bij de Grid Pad 13 van KMD

Verlichting zonder afstandbediening

Voor plekken waar je niet heel veel komt, kun je ook gewoon hele simpele lampjes gebruiken, die door een bewegingssensor aangaan en een bepaalde tijd aan blijven. Sommige werken zelfs op batterijen, want LED vraagt niet zoveel stroom. Zo kun je automatisch extra licht krijgen als je dichtbij dat tafeltje komt met oma’s mooie oude vaas. Of bij de oprit of bij het buitenkraantje. Het kan goedkoop, de bouwmarkt heeft veel keus.

Of in de gang, tussen je slaapkamer en het toilet, een lampje dat pas aan gaat als het donker is. En dat je ook uit kunt zetten. Je zet het dan pas aan als je naar bed gaat.  Of dit lampje, werkt op dezelfde manier.  

Led Strips

Een lamp kun je standaard aan het plafond hangen, maar licht kun je ook op de vloer aanbrengen langs de plint, met LED strips. Ook dit soort lampen kun je natuurlijk weer uitvoeren met sensoren of slimme stekkers.

Luxe ledstrips voor traptreden, met sensor en dimbaar die hebben geen app, maar dat hoeft ook niet. Als je toch bezig bent, laat meteen even anti-slip aanbrengen op de trap!

En O ja, Trapverlichting glow in the dark is minder prijzig, maar heeft geen bewegingssensoren. Ze lichten gewoon op in het donker. Dat is vaak genoeg! En deze verlichting is weer wel oplaadbaar en heeft een bewegingssensor

Kastlampjes

Er zijn zelfs scharnierlampjes, die aangaan als je een kastdeurtje open doet. Mooi en goedkoop. 

Buitenlampen

Je hoeft ook niet meer de hele avond en nacht een buitenlamp aan te laten om te zien wie er voor de deur staat, want er zijn ook buitenlampen met bewegingssensor, bijvoorbeeld deze Buitenlamp met bewegingssensor van Hoftronic  

Stofzuigen is niet alleen vervelend werk, het is voor sommigen ook een uitdaging om te doen. Soms zelfs volslagen onmogelijk. Natuurlijk kan je dan een huishoudelijke hulp inschakelen, of die aanvragen via de Wmo, maar het is natuurlijk wel zo fijn als je je zelf kan redden. Autonomie is belangrijk.

Een automatische stofzuiger kan je daarbij helpen. Die zijn er in veel soorten. Duur en goedkoop, waarbij “duur” niet altijd “goed” betekent. Want vooral “handig” is belangrijk. Handig is natuurlijk dat het stofzuigen automatisch gaat, maar het is ook handig als het goed gebeurt. Dus dat hij bijvoorbeeld ook eens kan dweilen. En dat hij zelf z’n eigen “stofzuigerzak” af en toe leeg maakt in een container, die jij dan slechts heel af en toe hoeft leeg te maken.

Hieronder zie je een aantal van die robot-stofzuigers. Ze rijden allemaal zelfstandig door je huis heen en als hun batterij bijna leeg is, dan gaan ze zelfstandig naar hun oplaadpunt. 

Buiten ook?

Dat zou wel een beetje decadent zijn, buiten stofzuigen. Maar iets wat veel lijkt op stofzuigen, is grasmaaien. Dat kan je ook handig uitbesteden aan een robot. Een robotmaaier.

Kijk maar eens naar de robotmaaier.

Het regent. Je rijdt met je electrische rolstoel naar de deur van je huis, bediening in de ene hand, plu in de andere, dus je blijft droog. Met één hand pak je de sleutels, dat lukt nog. Maar dan heb je diezelfde hand nodig om de deur open te doen, en de andere om achteruit te rijden, want de deur gaat naar buiten open. Met je derde hand hou je de plu vast. Oh nee. Dus je wordt nat. Da’s vervelend. Maar nog vervelender is dat je rolstoel ook nat wordt. Daarna zit je dus een paar uur met een natte rug en natte kont. Dat is jammer.

Oplossing: een knopje op je rolstoel waarmee de deur van het slot gaat en open zwaait. En jij met plu en al naar binnen rijdt. Droog. Terwijl de deur achter je dicht en op slot gaat, leg je de plu weg om te drogen. Vanzelfsprekend.

Dat knopje is de afstandsbediening van de automatische slot-en-deur-opener-en-ook-weer-sluiter-en-afsluiter. Driedubbele woordwaarde. Ook driedubbele prijs, helaas. Maar dan heb je ook wat. Het is fijn om droog te blijven.

Draadloze alarmsystemen en beveiligingssystemen kun je vaak koppelen aan raam- en deur openers, zodat je gewaarschuwd wordt als ze op ongebruikelijke tijdstippen, bijvoorbeeld 's nachts, geopend worden.

  Automatische deuropener afstandsbediening.

Vind je het angstig om alleen te wonen, omdat je soms valt, of bang bent, dat niemand signaleert, als er iets mis is. Dan kunnen beweegsensoren het mogelijk maken, dat op afstand gezien wordt of er een afwijking is van je gewone levenspatroon. Bijvoorbeeld, als je te lang op het toilet blijft, in de badkamer, of als je in de ochtend niet uit bed stapt en ga zo maar door. Het systeem wordt ook wel leefstijlmonitoring genoemd. Dat kan handig zijn als je vaak valt of als je door bijvoorbeeld dementie niet altijd meer alles overziet.

Vergeet je weleens je sleutels als je weggaat?  Of twijfel je weleens of je het gas wel uit hebt gedaan? Dan kan een beweeg sensor, die je een ingesproken boodschap laat horen als je langsloopt, handig zijn. Je kunt de boodschap zelf uploaden, dus dan praat je eigenlijk tegen jezelf.

De spullen voor het Handig Helpend Huis worden ook wel “domotica” of “omgevingsbesturing” genoemd. Valt dat onder de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) of is het iets voor de zorgverzekeraar of het UWV? Dat kan een lastige discussie zijn. Is het een normaal consumentenproduct, dat iedereen gewoon zelf aanschaft of is het een product dat je specifiek nodig hebt om zelfstandig te kunnen zijn, of om je werk thuis uit te kunnen doen? Vaak is het beide.

Vraag een ergotherapeut!

Vraag eventueel een (slimme 😊) ergotherapeut om hulp. Als die namelijk zegt dat jij het nodig hebt, dan wordt vergoeding een stuk gemakkelijker. Als je thuis woont, krijg je 10 uur ergotherapie per jaar vergoed uit het basispakket van de zorgverzekeraar. Als je ergotherapeut een contract heeft met jouw zorgverzekeraar, wordt 100% betaald, en anders kan het 70% zijn. Soms kun je de advies-uren ook onderbrengen bij Wmo, UWV of zorgverzekeraar. Vraag wel eerst of jouw ergotherapeut ervaring heeft met het adviseren en het maken van een indicatie van huisautomatisering. Dat is lang nog niet bij alle ergotherapeuten een bekend terrein. Eerder nopemden we renee van Leeuwen, zij is ergotherapeut en is zeker op dit vlak een deskundige, je kunt haar vinden via Stemcom

Help je gemeente bezuinigen!

Gemeenten krijgen veel te weinig geld van het Rijk voor de Wmo. Ze zullen dus zo min mogelijk geld willen uitgeven. Maak ze dus enthousiast door te laten zien dat jij ze – met hulp van Scouters – kan helpen bezuinigen! Want spullen “voor de zorg” zijn meestal zo’n 3 tot 5 keer duurder dan normale spullen. De spullen die je op deze website vindt, zijn bedoeld voor hulp en zorg, maar wij van Scouters kijken ook altijd of het niet met een “normaal” middel kan. Dus een middel dat je gewoon als consument in de winkel kan kopen – maar dat je dus wel voor hulp en zorg inzet.

Veel van de spullen voor jouw “Handig Helpend Huis” die je hier op deze website vindt, zijn consumentenproducten, maar wel echt voor jouw hulp en zorg. Je bespaart de gemeente dus een factor 3 tot 5 door via Scouters te werken! Daarmee kan je ze overtuigen om jouw “hulp- en zorg-middelen voor omgevingsbesturing” wél via de Wmo te vergoeden, want jij helpt hen om veel te bezuinigen op jouw hulp en zorg!

Wmo en PGB

Een richtlijn is, dat als een produkt “nagelvast” is, het (domotica-)product via de Wmo vergoed kan worden. Dat “nagelvast” betekent dat het “aan het huis vast zit”, dus “bij het huis hoort”. Dat zijn alle middelen van “Handig Helpend Huis”. Want met al die spullen is het zo dat het huis jou helpt. De gemeente werkt dus volgens de richtlijn als ze deze spullen vergoeden. Echter zo wordt niet altijd gedacht.

Bovendien is het vaak maatwerk, omdat het om jou gaat, om jouw specifieke hulpvraag. Spullen zijn vaak specifiek voor jou erg handig en noodzakelijk, ondanks dat ze misschien wel gewoon in een normale winkel te koop zijn. Maar soms ook niet. Hulpmiddelen bij ernstige slechtziendheid kun je bijvoorbeeld vaak aanvragen bij de zorgverzekering. Maar ook hier is het weer maatwerk en zijn de grenzen niet strak bepaald.

Je kan bij domotica ook denken aan de mogelijkheid van een vergoeding door middel van een persoonsgebonden budget (PGB). Met een PGB krijg je van de gemeente een bepaald budget, waarmee je dan zelf spullen of diensten kan kopen. Zoals dus de spullen voor een Handig Helpend Huis. Kijk op www.PGB.nl voor meer info over het PGB. Daar staat o.a. goed uitgelegd dat gemeenten jou geen PGB kunnen weigeren. Als je bepaalde diensten of spullen niet via de Wmo kan krijgen, dan heb jij recht op een PGB. Van de gemeente, maar een PGB kan zelfs ook via het zorgkantoor. PerSaldo, de vereniging achter PGB.nl, kan je daarbij helpen.

In het helpcentrum van Scouters staat ook veel informatie over onder andere het aanvragen van hulpmiddelen via de Wmo, PGB of zorgverzekeraar . 

Zelf maken?   Een pagina voor de technici onder de lezers

Selluf doen! Da's iets wat je vaak mensen hoort zeggen. Kan ook heel leuk zijn. Is soms zelfs belangrijk, omdat je liever zelfstandig blijft. Zo van: wat je (nog) kan, wil je ook zelf doen. Dat kan bij "Handig Helpend Huis" ook. Het is mogelijk om zelf je eigen domotica te fabriceren. DIY - Do It Yourself. Het kan. Maar het is niet gemakkelijk. Je moet er behoorlijk technisch voor zijn. En het helpt enorm als je aardig Engels kan lezen.

Als je Handig Helpend Huis apparaten gebruikt, dan wordt informatie naar die apparaten verstuurd en wordt er informatie van ontvangen. Die informatie heeft meestal de vorm van opdrachten, zoals “ga aan” of “geef me de temperatuur”. Zo’n opdracht wordt meestal draadloos verstuurd, want je wilt niet overal draden aanleggen in je huis. De apparaten waar je mee communiceert moeten dus draadloos kunnen communiceren. Wij Nederlanders communiceren ook onderling en gebruiken daarvoor meestal de Nederlandse taal. Apparaten die communiceren, gebruiken ook een soort taal. Wel veel simpeler, want het gaat meestal om simpele opdrachten, van het type “doe iets” of “vertel me iets”.

Wij mensen communiceren door te luisteren en te kijken, apparaten gebruiken een soort radio om draadloos te communiceren. Een radiozenders als 3FM of SkyRadio gebruikt bijvoorbeeld 93,5 MHz. Als je met je laptop of tablet in huis het internet op gaat, gebruik je Wifi. Da’s ook een soort radio en die gebruikt meestal 2,4 GHz. Als je op je smartphone draadloze oortjes gebruikt, of een draadloze muis op je laptop, dan gaat dat meestal via Bluetooth. Da’s ook een soort radio en die gebruikt meestal ook 2,4 GHz.

Apparaten voor je Handig Helpend Huis zijn “domotica-apparaten”. Die zijn veelal draadloos en gebruiken radio-techniek om te communiceren. Het zijn elektronische apparaten en ze gebruiken dus stroom om te werken en om te communiceren. Ze zijn dus logischerwijs voorzien van batterijen. Je wilt dat zo’n batterij lang meegaat, dus zo’n domotica-apparaat moet zo zuinig mogelijk met stroom omgaan. Het communiceren moet dus ook niet veel energie kosten. Aangezien ze alleen in jouw eigen huis hoeven te functioneren, hoeft zo’n domotica-apparaat dus over niet zulke grote afstanden te communiceren. Da’s mooi, want dat scheelt energie.

De kant-en-klare domotica-apparaten die je in de winkel koopt, werken meestal via Wifi, omdat ze dan ook kunnen communiceren met je smartphone. Soms moet je bij het installeren van een apparaat er fysiek dicht bij zitten met je smartphone. Dat is vaak omdat er dan tijdelijk even via Bluetooth gecommuniceerd wordt. Sommige merken, zoals Tapo, werken ook met een “hub” voor een deel van hun domotica-apparaten. Bij Tapo worden bijvoorbeeld drukknoppen en bewegingssensoren aangestuurd via zo’n hub. Die hub communiceert dan met je Wifi netwerk thuis. Als je op zo’n knop drukt, dan communiceert die knop met  de hub en vervolgens communiceert die hub via jou Wifi met je smartphone. En op die smartphone communiceert vervolgens bijvoorbeeld met een lamp, ook via de Wifi. Jij had namelijk die stekker van die lamp en die knop op zo’n manier geprogrammeerd, dat dat die lamp aan moet gaan als jij op die knop drukt. Magisch. Maar er gebeurt dus best veel, als je op die knop drukt, zonder dat je het door hebt: meerdere apparaten communiceren met elkaar.

Het zou natuurlijk handig zijn als de verschillende domotica-apparaten van verschillende merken allemaal dezelfde soort communicatie gebruiken, want dan “begrijpen” ze elkaar. En dan kan je dus domotica-apparaten van meerdere merken aansluiten op je Wifi en op een hub. Het zou dus handig zijn als die communicatie in de domotica-wereld is gestandaardiseerd. Het goede nieuws: er zijn meerdere standaarden. Het slechte nieuws: er zijn meerdere standaarden. Dus ja, er zijn standaarden, maar helaas, er zijn er meerdere. Dat doen sommige merken om hun eigen markt te beschermen. Zo van: als je eenmaal een paar domotica-spullen van merk X hebt gekocht, moet je weer van datzelfde merk X kopen, anders gaat ‘t niet werken. Slimme jongens.

Veel 'standaarden' en veel talen.

Als je dus zelf je eigen domotica-apparaten wilt maken, dan is het goed om eerst even goed rond te kijken naar die standaarden. En dan kom je er achter dat er niet alleen meerdere standaarden zijn om draadloos te communiceren, maar dat er binnen die standaarden ook meerdere “talen” zijn. En dat er meerdere standaarden zijn om onderdelen van apparaten met elkaar te verbinden. En ook meerdere standaarden in stroomvoorziening, in stekkertjes, in van alles en nog wat. Er zijn zoveel standaarden, dat het geheel nauwelijks meer standaard te noemen is. En nog erger – als je zelf dingen gaat maken, hoef je je natuurlijk niet persé aan standaarden te houden. En je kan ook meerdere standaarden door elkaar heen gebruiken. Kan allemaal. Maar op termijn wordt niemand daar blij van. Jij zelf ook niet.

Weet waar je aan begint!

Je moet dus erg goed weten waar je aan begint. Want je moet dus eerst goed uitvogelen welke standaarden je wilt gebruiken. Want je wilt misschien niet alles zelf maken, maar ook een paar kant-en-klare domotica-apparaten in je huis gebruiken. En dan moet je je dus houden aan hun standaarden. En als je dus kant-en-klare apparaten van verschillende merken wilt gebruiken, moet je dus waarschijnlijk meerdere standaarden gebruiken. Jouw eigengemaakte spullen moeten dan dus meerdere standaarden ondersteunen. Daar wordt het dus al een beetje ingewikkelder van. En voordat je begint te bouwen, moet je dus eerst de juiste onderdelen bij elkaar verzamelen. Eerst maar eens zonder ze daadwerkelijk te kopen, want voordat je ‘t weet, heb je delen die toch niet goed op elkaar passen. Omdat ze andere GHz gebruiken, of een ander voltage, een ander stekkertje, een andere communicatie-taal. Of dat ze samen zoveel stroom gebruiken, dat je grotere batterijen nodig bent.

Dus eerst goed de documentatie er bij halen. Die is vaak in ‘t Engels. En behoorlijk technisch, met veel elektronica-jargon. En soms verouderd. Met als gevolg dat de versie die je kan kopen, niet “compatible” is met een ander onderdeel, dat je in een andere webshop wilt kopen. En als versie A niet compatible is met versie B, gaan ze dus niet met elkaar kunnen communiceren. Bijvoorbeeld omdat de een werkt op 2,4 GHz en de ander op 433 MHz. Of het stekkertje past niet.

Internet fora

Gelukkig zijn er forums op het internet die over dit soort apparaat-onderdelen gaan. Veel forums. Enorm veel forums. Sommige van die forums zijn heel actief, andere niet. Als ze actief zijn, is dat mooi, want dan kan je vlot antwoord verwachten op je vragen. Maar als je “te domme” vragen stelt, wordt er wellicht juist niet geantwoord. Of in wat explicietere en minder vriendelijke bewoordingen. Veel forums zijn bovendien internationaal, waardoor je ook te maken krijgt met krom Engels of met Spaans of zo. Natuurlijk kan Google Translate helpen, maar je zal ook af en toe Wikipedia nodig hebben, omdat ze met veel technische kreten strooien.

Je doet er dus goed aan om te beginnen met onderdelen die al veel worden gebruikt en die ook al behoorlijk geschikt zijn gemaakt voor domotica-gebruik. Dan kom je dus uit op bouwpakketten. Daar zitten dan al veel onderdelen in die onderling compatible zijn, zodat het geheel dus al goed samenwerkt, en meestal is daar dan ook een forum bij dat speciaal gaat over dat bouwpakket. En daar vind je mensen die al een keer ongeveer hebben gedaan wat jij wilt. Da’s handig, want die “collega-techneuten” hebben dus al een paar keer allerlei dingen gedaan die niet werkten. En dan hoef jij die fouten niet ook te maken. En zij hebben dan al een paar keer onderdelen “opgeblazen”, door ze verkeerd aan te sluiten of er teveel Volt op te zetten of zo.

Je moet dus veel geduld hebben en je moet het echt leuk vinden. Om eindeloos door websites te zoeken, veel webshops te doorzoeken, veel discussies op forums door te lezen, in het Engels, met Wikipedia bij de hand. En je moet goed tegen teleurstellingen kunnen. Want als je dan eindelijk, na een uur prutsen, een combinatie van onderdelen in elkaar hebt gesoldeerd, en je sluit de batterij aan, dan hoor je “Tik!” en je ruikt wat. En dan is er dus iets doorgebrand. Typisch het duurste onderdeeltje, met de aansluiting die het moeilijkst te solderen was. En dan kan je dus weer opnieuw beginnen. En ook nog twee van die onderdeeltjes bestellen uit die webshop. Want ja, de kans is aanwezig dat hij bij de volgende poging weer doorbrandt. En als je dan na een paar dagen solderen, omringd door vage onderdelen, sommige half of helemaal kapot, veel snoertjes, schroevendraaiers en ander gereedschap, half in het donker, ‘s avonds laat,  eindelijk alles goed hebt aangesloten, batterij zit er in, en je drukt op de knop, en er gebeurt he-le-maal niks. Ook niet als je op meerdere onderdelen tikt. Ook niet als je er naar schreeuwt. Zit er niks anders op – alles los-solderen en opnieuw de tekeningen controleren. Een paar keer diep zuchten en even naar buiten. En dan morgen opnieuw beginnen.

Helpende sites

Maar het kan dus wel. Selluf doen. Kijk bijvoorbeeld maar eens op www.irrgang.dev/how-to-flash-the-sonoff-rf-bridger2-with-esphome of www.conrad.be/nl/inspiratie/automatisering/domotica.html. Als je blij wordt van zulke webpagina’s en er twinkeloogjes en een brede grijns van krijgt, dan is het dus misschien wel iets voor jou. Als je handen gaan jeuken van “caution against cheap 433 MHz modules because of interference” of je hart sneller gaat kloppen van “programming the UART with for simple internal bridge”, dan kan je heel gelukkig worden in deze wondere wereld.

En dan moet je zeker ook even kijken naar www.home-assistant.io, https://matter-smarthome.de en www.openhab.org, dat zijn clubs die hun best doen om dingen te standaardiseren. Want ja, Zigbee is fijn en je kan mooie dingen doen met een Rasperry Pi (zie bijvoorbeeld www.raspberrypi.com/for-home), maar het is ook fijn om de wereld te verbeteren door een artikel te schrijven als https://tweakers.net/reviews/3876/5/de-opkomst-van-domotica-intelligentie-sluipt-de-woning-in-protocollen-en-standaarden.html of www.wired.com/story/what-is-matter. Of de mesh-features van het Thread-netwerk gebruiken voor je eigen Internet-of-Things huisnetwerk. Heerlijk.